-
مساله آلودگی هوا اگر یکی از حادترین مسائل ناشی از تمدن صنعتی نباشد ، بدون شک از بغرنج ترین آنهاست . اگرچه در حالت عادی تنها به اثرات سوء وارد به انسان توجه می شود اما این تعریف آلودگی را تنها به این اثرات محدود نمی نماید . مواد نامطلوب می توانند برانسان ، گیاه ، مواد و اشیاء یا محیط زیست جهانی تاثیر گذاشته ویا با مه آلود کردن هوا و ایجاد بوهای نامطلوب جلوه های نامناسب ایجاد نمایند . روز 29دی ماه ششمین سالی است که روز هوای پاک را تجربه می کنیم . بدون استفاده از ابزارهای پایش هوا نمی توان تصور کرد که روزانه چه مقدار آلاینده از طریق نفس کشیدن وارد دستگاه تنفسی و بدن می شود . سال گذشته وضعیت آلودگی هوای شهری مثل تهران تنها در هفت دهم روزهای سال پاک بوده و در 56?روزها در شرایط ناسالم و در 31?روزها در شرایط بسیار ناسالم قرار داشت . آلوده کنندهای مختلفی که ممکن است از منابع طبیعی و یا مصنوعی وارد اتمسفر گردد عبارتند از : دی اکسید گوگرد : SO2 حتی در غلظت های بسیار کم موجب ایجاد واکنش هایی در مغز ، تحریک غشاء مخاطی دستگاه تنفس ، افزایش مقاومت ریه به جریان هوا ، درد در ناحیه سینه ، گاهی ریزش خون از بینی ، اثر بر سیستم گوارش ، تحریک چشم ، تنگی نفس ، افزایش ضربان قلب ، افزایش سرعت حرکات تنفسی ، توسعه بیماریهای مزمن ریوی بخصوص برونشیت ، سرفه و کاهش ظرفیت تنفسی می گردد همچنین خون افرادی که در معرض این گاز قرار گرفته اند نشان می دهد که این گاز سنتز DNA (عامل انتقال وراثت ) را مختل می کند و ازرشد برخی از گلبولهای سفید خون (لنفوسیتها) جلوگیری می کند که در نتیجه سیستم دفاعی بدن کاهش می یابد . اکسیدهای ازت : اکسیدهای ازت به دو طریق مستقیم و غیر مستقیم بر سلامت انسان اثر می گذارند . اثر مستقیم آنها بستگی به نوع اکسید دارد زیرا NO2 نزدیک به چهار برابر بیشتر از NOسمی است و در غلظت های مساوی با COاز آن زیان آورتر است . اثرات ثابت شده NO2 بر روی انسانها کاملا به اثر تنفسی محدود می شود که باعث پیامدهائی نظیر اختلال در بویائی ، بیحالی ، خستگی ، ناراحتی های حفره بینی ، اشکالات تنفسی ، تحریک گلو ، چشم ، ناراحتی های اعصاب ، گشادی مردمک چشم ، افزایش برونشیت حاد و تولید نیتروزامین . هیدروکربنها : عمومأ مدرکی دال بر اثرات نامطلوب هیدورکربن ها در غلظت جاری هوا بر روی انسان وجود ندارد بلکه اثر مضر آنها اغلب از طریق واکنشهای فتوشیمیایی که مواد ثانوی آلوده ساز تولید می کنند می باشد . اکسیدان های فتو شیمیایی : علائمی از قبیل سرفه ، کوتاه شدن تنفس ، انقباض مجاری هوایی ، سردرد ،تنگی نفس ،اختلالات تنفسی ، تغییر گلبولهای قرمز خون ، التهاب حلق و گلو ، تحریک چشم و آبریزش چشم می تواند نتیجه تماس با این آلاینده باشد . منواکسید کربن : میل ترکیبی هموگلوبین (Hb) خون که عامل انتقال اکسیژن به بافتهای بدن است با منو اکسید کربن تقریبا 200برابر بیشتر از میل ترکیبی آن با اکسیژن است . از این رو وجود COدر هوای تنفسی قادر است مقادیر زیادی از هموگلوبین خون را به کربوکسی هموگلووبین ( COHB) که یک ترکیب پایدار است تبدیل کند و از مقدار هموگلوبین که اکسیژن را به بافتها می رساند بکاهد و باعث اختلالات جزئی در برخی اعمال بدن ، اثر بر سیستم اعصاب مرکزی ، اختلال در تشخیص زمان ، اشکالات بینایی ، تغییر در اعمال قلب ، تنفس ، خستگی ، خواب آلودگی ، حالت کما و مرگ گردد . ذرات : ذرات استنشاق شده ممکن است در مجاری تنفسی فوقانی اثر تحریکی داشته و یا در داخل شش ها نفوذ نماید وایجاد عوارضی در ششها نماید که منجر به اختلالاتی در اعمال تنفسی گردد . از جمله ذرات معلق در هوا عنصر سرب است که بیشتر از طریق تنفس وارد بدن می شود و قابلیت حمل اکسیژن در خون را کم می کند ، لذا اکسیژن کافی به مغز نمی رسد . این نارسائی در کودکان می تواند منجر به عقب ماندگی ذهنی شود و یا سرب می تواند بر روی دستگاه خون ساز کلیه و مجاری ادراری اثر گذارد . اثرات مزمن ممکن است نظیر سردرد ، ضعف ، سستی یبوست ، خط آبی یا بورتون در سرتا سر لثه ها ، بی اشتهایی و کم خونی باشد . از اثرات نامطلوب دیگر کاهش میدان دید است . بر اثر این کاهش حمل و نقل زمینی و هوایی با اشکالاتی روبرو گردید . بعلاوه اثرات روانی کاهش میدان دید در یک منطقه که ساکنان آن از تماشای زیبایی های طبیعی محروم می شوند قابل ملاحظه است . مواد رادیو اکتیو: مخفی ترین و وحشتناک ترین منبع آلودگی هوا مواد رادیو اکتیو هستند که اثرات جسمانی و ژنتیکی را در انسان بوجود خواهد آورد.
